Themahoofdstuk: Veranderende dreiging door online radicalisering
Sinds december 2023 bevat elk DTN, naast uitleg over het dreigingsniveau en de belangrijkste bevindingen die daartoe leiden, ook een wisselend themahoofdstuk waarin een aspect van de terroristische of gewelddadig extremistische dreiging tegen Nederland nader wordt uitgediept.
Met name bij jihadisme en rechts-extremisme zijn online propaganda, netwerken en contacten in de laatste jaren een relatief grotere rol gaan spelen. In dit DTN worden verschillende Nederlandse voorbeelden genoemd van jonge jihadisten en rechtsextremisten die dit jaar zijn gearresteerd, nadat ze online waren geradicaliseerd. Elders in Europa zijn meerdere online geradicaliseerde personen gearresteerd op verdenking van het voorbereiden van een aanslag en voor misdrijven als online opruiing en de verspreiding van terroristische content.
Extremisten zetten in op online radicalisering
Het overgrote deel van de radicalisering vindt momenteel online plaats. Chatapplicaties, gamingplatforms en sociale media spelen een faciliterende en aanjagende rol, in het bijzonder wanneer contentmoderatie in gebreke blijft. Zowel jihadistische als rechtsextremistische groepen gebruiken het internet actief voor de werving van minderjarigen. De genoemde jonge accelerationisten en vergelijkbare rechtsextremisten zijn vrijwel uitsluitend online actief en ISIS benut het gebrekkige toezicht in de online gamesector om hun desinformatie en propaganda te verspreiden.
Leeftijdsverschillen op internet geen obstakel
Het internet kent weinig obstakels voor radicalisering. Waar in de fysieke wereld een te groot leeftijdsverschil de sociale interactie bemoeilijkt, is deze leeftijdsbarrière online veel minder groot. Op sociale media kunnen jongeren veel eerder in aanraking komen met terroristische propaganda en zelfs deel gaan uitmaken van online extremistische en terroristische netwerken. Inlichtingen- en veiligheidsdiensten en de politie signaleren dan ook dat het percentage jonge terrorismeverdachten steeds groter wordt.
Fysieke afstand vormt geen belemmering
Daarnaast kent het internet ook geen afstandsbarrières. Fysieke extremistische netwerken bevinden zich doorgaans in bepaalde steden of wijken: de zogenoemde radicaliseringshaarden. Online speelt afstand geen rol en is altijd een medestander te vinden. Ideologisch gelijkgestemden kunnen zo een netwerk vormen en elkaar stimuleren tot het plegen van een aanslag, ook al wonen ze aan de andere kant van de wereld.
Radicalisering kan binnen enkele weken plaatsvinden
Tenslotte kan een radicaliseringsproces zich online snel voltrekken, wat tijdige onderkenning en preventief ingrijpen bemoeilijkt. Dit is niet nieuw, ook personen die zo’n tien jaar geleden naar ISIS in Syrië reisden radicaliseerden soms in enkele weken. Personen die er mede door psychische of psychosociale problemen, een instabiele thuissituatie, problemen op school of werk, problematisch drank- en drugsgebruik of crimineel gedrag ontvankelijk voor zijn, vinden op het internet gemakkelijk de weg naar extremistisch gedachtegoed. Online groepsgesprekken zijn vanwege de anonimiteit veelal extremer dan in de fysieke wereld, waarbij nieuwkomers in onlinegroepen zich snel conformeren naar de heersende groepsmores, zonder zich te beseffen dat sommige uitspraken voortkomen uit overdrijvingen of stoerdoenerij. Overigens hoeft dit niet te betekenen dat radicaal gedachtegoed ook wordt omgezet naar gewelddadig gedrag.
Bovenstaande tekst is een webtekst gebaseerd op de inhoud van het themahoofdstuk 'Veranderende dreiging door online radicalisering' uit het Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland (DTN) December 2023. Bekijk het volledige document via deze link.