Vitale infrastructuur

Essentiële diensten vormen het fundament waarop de Nederlandse samenleving draait. Elektriciteit, toegang tot internet, drinkwater en betalingsverkeer zijn hier voorbeelden van. Uitval, verstoring of manipulatie van deze processen en diensten kan grote gevolgen hebben voor het functioneren van de Nederlandse en Europese economie en maatschappij. In het uiterste geval kan verstoring zelfs een bedreiging vormen voor de nationale veiligheid. Daarom werken overheden, organisaties en inlichtingen- en veiligheidsdiensten voortdurend samen aan het beschermen van deze essentiële diensten. Momenteel werkt de Rijksoverheid aan de bescherming van essentiële diensten, ook wel vitale processen genoemd, onder de Aanpak vitaal. Binnenkort treedt de Wet weerbaarheid kritieke entiteiten in werking, deze zal een groot deel van de huidige Aanpak vitaal vervangen.

Beschermen van essentiële diensten

Het is belangrijk dat we de essentiële diensten beschermen tegen allerlei soorten dreigingen. Deze opgave wordt steeds complexer door het veranderende en gevarieerde dreigingslandschap. Denk bijvoorbeeld aan terroristische aanslagen of cyberaanvallen, maar ook natuurrampen, spionage of buitenlandse overnames van Nederlandse vitale aanbieders kunnen een bedreiging vormen.

Daarnaast wordt de mogelijke impact van dreigingen groter, omdat essentiële diensten steeds meer met elkaar verwerven zijn. Een verstoring van één essentiële dienst kan al snel grote effecten hebben op andere essentiële diensten, op een gehele sector of zelfs op de nationale veiligheid. Bij een overstroming bijvoorbeeld kan uitval van de stroomvoorziening impact hebben op onderdelen van het internet of op ziekenhuizen en huishoudens. Daarom is het belangrijk om de weerbaarheid van alle essentiële diensten te verhogen.

Aanpak vitaal

De NCTV gebruikt de Aanpak vitaal om de weerbaarheid van wat onder de Aanpak vitaal de ‘vitale infrastructuur‘ wordt genoemd te verhogen. Onder deze aanpak wordt iedere vier jaar de ‘cyclus vitaal’ doorlopen. Verschillende ministeries wijzen vitale aanbieders aan.

Vitale aanbieders hebben een belangrijke taak in het beschermen van essentiële diensten, onder de Aanpak vitaal ook wel vitale processen genoemd. Het is van belang dat deze organisaties inzicht hebben in risico’s en hier voldoende maatregelen tegen nemen. Binnen het digitale domein zien rechten en plichten momenteel toe op de bescherming van belangrijke netwerk- en informatiesystemen door middel van de Wet Beveiliging Netwerk en Informatiesystemen (Wbni) en straks de Cyberbeveiligingswet. Daarnaast is voor sommige vitale aanbieders sectorale wetgeving van toepassing, bijvoorbeeld de Drinkwaterwet of de Wet veiligheidstoets investeringen, fusies en overnames (Vifo). Meer informatie? Kijk op de Aanpak vitaal.

Wet weerbaarheid kritieke entiteiten

Momenteel wordt gewerkt aan de implementatie van de Critical Entities Directive (CER-richtlijn) van de Europese Unie in de Wet Weerbaarheid kritieke entiteiten. Daarmee wordt feitelijk een groot deel van de Aanpak vitaal vastgelegd in de Wet weerbaarheid kritieke entiteiten. In plaats van vitale aanbieders worden er onder de nieuwe wet zogenaamde kritieke entiteiten aangewezen. Dat zijn organisaties die één of meerdere essentiële diensten aanbieden. Organisaties die nu al als een vitale aanbieder zijn aangemerkt door een vakminister en binnen één van de genoemde sectoren vallen worden naar verwachting ook aangewezen als kritieke entiteit. Daarnaast komen er kritieke entiteiten uit nieuwe sectoren bij, zoals de gezondheidszorg en de voedingsindustrie. Een aantal vitale aanbieders valt specifiek niet onder de Wwke, met name organisaties werkzaam op het gebied van Nationale Veiligheid en Openbare Veiligheid. Voor hen zal de Aanpak vitaal blijven gelden.