Signalen die kunnen wijzen op statelijke inmenging

Spionage door buitenlandse overheden is een vorm van statelijke inmenging. Buitenlandse overheden proberen daarbij doelbewust invloed uit te oefenen op de Nederlandse samenleving. Het is niet altijd zichtbaar dat mensen handelen in opdracht van een buitenlandse overheid. Daarom is het belangrijk bewust te zijn van signalen die daarop kunnen wijzen. Zeker voor mensen die vanwege hun beroep of migratieachtergrond meer risico lopen in aanraking te komen met spionage.

Statelijke inmenging herkennen

Signalen die wijzen op statelijke inmenging

Aanwijzingen dat zaken en relaties beïnvloed worden door buitenlandse overheden zijn:

Afspraken die vooral buiten de deur plaatsvinden.
Buitengewoon veel belangstelling voor privézaken.
Verminderde transparantie. De persoon kan je vragen om niet openlijk te praten over bepaalde dingen. Hierdoor heeft de buitenwereld minder zicht op wat er gebeurt.
“Voor wat, hoort wat”. Iemand krijgt iets in ruil voor het geven van iets anders.
Proberen de relatie of het contact geheim te houden.
Willen dat iemand een bepaald standpunt inneemt door dat te vragen of druk uit te oefenen.

Opbouwen van een vertrouwensrelatie

Het begint vaak met het scheppen van een persoonlijke band met de persoon die interessante informatie heeft voor buitenlandse overheden en inlichtingendiensten. Diegene kan zich bijvoorbeeld voordoen als een diplomaat of ondernemer en bouwt vervolgens een vriendschap met je op. Dit persoonlijke contact kan lang doorgaan zonder dat er iets van je wordt verwacht. Maar uiteindelijk probeert de persoon een beroep te doen op het gevoel van verplichting en schuld dat bij je is ontstaan. Het doel is om je zover te krijgen om te spioneren. Onderdeel van de persoonlijk beïnvloeding kan het aanbieden zijn van:

etentjes;
cadeaus;
donaties;
reizen die betaald worden;
hulp bij immigratieprocedures;
netwerkmogelijkheden;
toegang tot hoge ambtenaren of mensen met hoge posities in het bedrijfsleven in Nederland of in een ander land;
seminars, studiereizen, bedrijfsinspecties en andere soortgelijke mogelijkheden;
interesse in of toegang vragen tot onderdelen of gebieden die buiten eigen werkzaamheden liggen.

Deze zaken komen voor in normale sociale interacties binnen onze samenleving, maar ze kunnen dus ook onderdeel zijn van statelijke inmenging.

Agressievere methoden

Een land dat invloed probeert uit te oefenen gebruikt misschien ook agressievere methoden:

Het uitbuiten van persoonlijke, familiaire, financiële of zakelijke belangen
Misbruik maken van kwetsbaarheden in de beveiligingshuishouding van een persoon
Het in handen krijgen van geheim of gênant materiaal of een situatie creëren om dat te krijgen
Het aangaan van romantische relaties om vertrouwelijke informatie te verkrijgen

Statelijke inmenging gericht op Nederlanders met een migratieachtergrond

Sommige buitenlandse overheden proberen hun (oud-)landgenoten in Nederland te beïnvloeden of te manipuleren. Hiermee willen ze hun eigen nationale belangen dienen. Dit kan de Nederlandse veiligheid en democratie bedreigen. Het kabinet wil deze vorm van statelijke inmenging (ook wel: ongewenste buitenlandse inmenging (OBI) genoemd) daarom aanpakken. Lees meer over deze aanpak.

Spionage via sociale media

Vormen en inzet van spionage veranderen. Een typisch voorbeeld van moderne spionage is spionage via sociale media. Benieuwd hoe dat eruit kan zien in de praktijk? De AIVD stelde deze fictieve casussen op.

Lees meer over het herkennen van spionage in een publicatie uit 2020 van de AIVD.

Vermoedens van spionage

Lees meer over waar u terecht kunt bij vermoedens hebt van spionage.