Transitie stelsel Bewaken en Beveiligen

Commissie Bos

Het goed functioneren van het stelsel vraagt niet alleen om voldoende capaciteit, maar ook om kwaliteitsontwikkeling en kennisborging. Daarbij is het van belang om ook naar het functioneren van het stelsel als geheel en de wijze waarop dit is ingericht te kijken. In dat kader heeft voormalig minister van Justitie en Veiligheid Grapperhaus begin 2021 de Commissie Bos ingesteld. De Commissie Bos is gevraagd het stelsel bewaken en beveiligen te beoordelen en voorstellen te doen voor de wijze waarop het stelsel toekomstbestendig gemaakt kan worden, zodat blijvend het hoofd geboden kan worden aan huidige en toekomstige dreigingen. De minister nam het adviesrapport ‘Toekomstbestendig stelsel bewaken en beveiligen’ op 27 oktober 2021 in ontvangst.

Aanbevelingen

Naar aanleiding van de adviezen van de Commissie Bos, is een grootschalige stelselontwikkeling ingezet. Onder meer is de aansturingsstructuur van het stelsel anders ingericht, waardoor voorzien wordt in integrale sturing op strategie, operatie, kennis en innovatie. Zie voor een vollediger overzicht de eerste en tweede Kamerbrief waarin de minister van Justitie en Veiligheid uiteenzet hoe de opvolging van de aanbevelingen van de Commissie Bos en de Kamer informeert over de behaalde (tussen)resultaten.

Transitie ‘stelsel bewaken en beveiligen’ naar ‘stelsel beveiligen van personen’

Na de moorden op de broer, advocaat en vertrouwenspersoon van de kroongetuige in het Marengo-proces heeft de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OvV) onderzoek gedaan naar de lessen die getrokken kunnen worden uit de beveiligingssituaties van deze drie personen. Op 1 maart 2023 presenteerde het OvV de resultaten in een rapport. Samen met de aanbevelingen van de Commissie Bos markeerde dit de start van een transitie van het ‘stelsel bewaken en beveiligen’ naar het ‘stelsel beveiligen van personen’. Dit is een langdurig en complex proces dat stapsgewijs uitgewerkt wordt, waarvoor nauw wordt samengewerkt met alle betrokken veiligheidspartners.

Het nieuwe stelsel – het stelsel beveiligen van personen - is gericht op de beveiliging van ernstig bedreigde personen vanuit verschillende dreigingsfenomenen, te weten: georganiseerde, ondermijnende criminaliteit, terrorisme, statelijke actoren en geradicaliseerde eenlingen. Dit stelsel moet eenduidiger, meer gericht op dreiging en transparanter zijn dan het huidige stelsel van bewaken en beveiligen. In het nieuwe stelsel blijft de te bewaken persoon onverminderd centraal staan en er komt meer transparantie waar mogelijk.

In het nieuwe stelsel komt er een eenduidig gezag, zodat geen sprake meer is van de complexe regie die het huidige stelsel kent. Dit gezag zal worden uitgevoerd door de NCTV. De analysefunctie wordt geïnnoveerd, zodat dreigingsinschattingen en –analyses verbeteren en de toegang tot informatie ten behoeve van deze analysefunctie wordt verbeterd. Door gezamenlijke beveiligingsconcepten en -pakketten verder te ontwikkelen wordt de uitvoering van de beveiligingstaken door de politie en de KMar eenduidiger.

Daarnaast moet er een specifiek wettelijk kader komen voor het stelsel beveiligen van personen, waarin onder meer de nieuwe verantwoordelijkheidsverdeling wordt geregeld en de benodigde informatiedeling in het kader van bewaken en beveiligen wordt voorgeschreven.

Als iemand dusdanig ernstig wordt bedreigd vanuit een van de genoemde dreigingsfenomenen waardoor mogelijk persoonsbeveiligingsmaatregelen nodig zijn, dan raken daarbij verschillende partijen betrokken. Naast de te beveiligen persoon zelf, hebben ook de werkgever en de overheid een rol. Er worden kaders ontwikkeld over wat van ieder van hen mag worden verwacht. Daarbij wordt onderzocht of en hoe dat de basis kan bieden voor een nadere invulling van de rechten en plichten voor te beveiligen personen.

Ook komt er naast de eigen monitoring door de NCTV en het toezicht door de Inspectie Justitie en Veiligheid een nieuw in te richten onafhankelijk adviesorgaan dat adviseert over de kwaliteit van het functioneren van het nieuwe stelsel en de doorontwikkeling daarvan.