Update Nationaal Kernteam Crisiscommunicatie COVID-19 (nr. 42)

Alleen samen krijgen we corona onder controle. In Nederland willen we met intensieve en activerende communicatie bijdragen aan de aanpak van het coronavirus. Dat vraagt om eenduidige en duidelijke informatie, handelingsperspectieven en betekenisgeving. We sluiten zoveel mogelijk aan op de (informatie)behoeften en de gevoelens die er leven.

Daarom werken we samen: alle departementen en andere onderdelen van de Rijksoverheid werken samen. Regionale overheden (veiligheidsregio’s, gemeenten, GGD’s) zijn nauw aangesloten en worden zo goed mogelijk ondersteund in hun communicatie.

Heb jij een communicatieaanpak, een case, verhaal of iets anders gerelateerd aan communicatie rondom COVID-19 dan delen we dat graag via deze nieuwsbrief. Laat het ons weten via communicatiecovid@minjenv.nl.

• Engelse vertaling NKC-handreiking coronacommunicatie
  Er is nu ook een Engelstalige versie van de NKC-handreiking. In de handreiking zijn kennis en ervaringen van communicatie-ervaringen over het coronavirus gebundeld, met veel aandacht voor gedragsexpertise, onderzoek, middelen en verbinding.
• Nieuwe functionaliteit coronadashboard
  Vanaf deze week is op het coronadashboard een grafiek te vinden die het aantal gevaccineerde mensen door de tijd heen weergeeft. De grafiek laat zien hoeveel mensen een prik hebben gehad en maakt daarbij onderscheid tussen geheel en gedeeltelijk gevaccineerden. Zo is snel inzichtelijk hoe de verdeling tussen deze twee groepen is.

  Ook nieuw is een weergave van de ontwikkeling in het gemiddeld aantal virusdeeltjes in rioolwater. De kaart geeft door middel van verschillende kleurgradaties inzicht in de ernst van de situatie per regio. Het RIVM heeft de waardes gebaseerd op de tweede golf van de coronapandemie en heeft daarvoor de waardes uit de rioolwatermetingen vergeleken met de aantallen positieve testen en ziekenhuisopnames.

Recent zijn de volgende visuals aangepast of nieuw gemaakt:

• Poster 'Overzicht coronamaatregelen per 26 juni' (18 juni)
• Poster 'Stap 4: alles open op 1,5 meter afstand' (18 juni)
• Poster ‘Openingsplan: stap voor stap meer mogelijk’ (18 juni)
• Poster 'Evenementen per 30 juni' (18 juni)
• Poster 'Recreatie per 26 juni' (18 juni)
• Poster 'Horeca per 26 juni' (18 juni)
• Poster 'Coronamaatregelen per 26 juni' (18 juni)
• Samenvatting in beeld: 'coronaregels vanaf 26 juni' (18 juni)
• Inhakers EK (22 juni)
• Poster en social visuals 'Basisregels voor iedereen' (18 juni)
• Instagram-slider ‘Afspraak maken voor vaccinatie’ (15 juni)
• Insta-slider coronatoegangsbewijs (28 mei)
• Insta-slider reizen inclusief quarantaineplicht (28 mei)
• Visual voor buitenlandse toeristen (9 juni)
• Poster ‘Reizen en vakanties per 15 mei’ (11 mei)
• Poster ‘Coronatoegangsbewijs’ (1 juni)
• 72 afbeeldingen met de iconen Wassen, Afstand, Testen (12 mei)

• Nieuwe filmpjes voor jongeren
  Het is belangrijk om de vaccinatiebereidheid onder jongeren hoog te houden. Deze groep is niet bang om ziek te worden, en er lijken steeds minder redenen om je te laten vaccineren: de kwetsbare groep is inmiddels gevaccineerd en het gaat de goede kant op met de besmettingen. De samenleving gaat weer steeds meer open. Vanaf vrijdag hebben we drie filmpjes van 1,5 minuut met Putri Hintaran (GGD arts). Ze zijn bedoeld voor jonge mensen (16-35 jaar) om hen te informeren over waarom het belangrijk is je te laten vaccineren. Uit deze filmpjes worden ook snapshots van 20 seconde en teasers van 8 seconden gemaakt. 
  Video 1: Waarom zou je jezelf laten vaccineren als je jong en fit bent? Over: mutanten, jezelf beschermen, andere beschermen en nooit meer terug in lockdown.
  Video 2: Moet je jezelf nou wel of niet laten vaccineren als je zwanger bent?  Over vaccineren bij zwangerschap en kinderwens. Ook tegenspreken van de vele veronderstelde miskramen die vrouwen hebben.
  Video 3: Veiligheid vaccins – omdat ze zo snel zijn ontwikkeld – over de bijwerkingen
• Social video’s
  Naast de dagelijkse social posts met Q&A, animaties en andere informatieve zaken, zijn er ook weer een paar mooie videoproducties gemaakt:
  -    Inmiddels kan iedere volwassene in Nederland een vaccinatieafspraak maken. Het prikken gaat nog de hele zomer door. Deze behaalde mijlpaal vieren we met een feestelijke overzichtsvideo. 
  -    Er worden steeds meer prikken gezet. Mede te danken aan bijzondere initiatieven zoals de vaccinatiebus van GGD Fryslân. Het idee achter deze bus is om mensen op een laagdrempelige manier hun vaccinatie te laten halen. 
• Toolkit communicatiemiddelen, ook voor specifieke doelgroepen
  Alle middelen vind je in de toolkit. Daar vind je nu ook een link naar de toolkit met middelen voor specifieke doelgroepen.
• Game over desinformatie
  Op www.slechtnieuws.nl vind je een game over desinformatie. Tijdens het spelen kruip je in de huid van iemand die met nepnieuws de boel eens even lekker opschudt. Waar begin je en hoe creëer je zo veel mogelijk onrust? Met allerlei trucs en tactieken verdien je punten. Zo leer je hoe desinformatie ‘werkt’ en herken je het in het echt ook sneller.
• Blogpagina
  Op de pagina 'weblogs over coronavaccinatie' worden interviews met experts en artikelen gedeeld die meer achtergrondinformatie geven over thema’s rond vaccineren tegen corona. Nieuw toegevoegd is een interview met Marc Bonte van UMC Utrecht over het Janssen-vaccin. 

• Deelcampagne reizen naar het buitenland
  Doordat steeds meer mensen gevaccineerd zijn en het aantal coronabesmettingen afneemt, is er steeds meer mogelijk op het gebied van reizen naar het buitenland. Om onbezorgd op vakantie te kunnen gaan, is het belangrijk om vooraf alle belangrijke reisinformatie te checken. Dat kan op nederlandwereldwijd.nl/wijsopreis en in de Reisapp. Het EU Digitaal Corona Certificaat (DCC) maakt het mensen vanaf 1 juli makkelijker om binnen de Europese Unie te reizen. In Nederland wordt hiervoor de CoronaCheck app uitgebreid.

  Momenteel worden er diverse middelen ontwikkeld die ondersteunen bij de vragen die Nederlanders hebben over het afreizen, verblijven en terugkeren uit het buitenland door het eenvoudig en eenduidig aanbieden van de veelheid aan publieksinformatie, regels en handelingsperspectieven. Zoals een TV spot, een radiocommercial, visuals en een optimalisatie van de informatie op rijksoverheid.nl/reizen en nederlandwereldwijd.nl/wijsopreis.  

  In alle uitingen wordt doorverwezen naar nederlandwereldwijd.nl/wijsopreis, de Reisapp en de CoronaCheck-app. Naar verwachting kunnen de verschillende uitingen eind volgende week worden gedeeld en verspreid.

• EK voetbal 
  Van 11 juni t/m 11 juli is het EK voetbal. Een evenement waarbij mensen vaak samenkomen om de wedstrijden te kijken. Om mensen ervan bewust te maken dat ook bij het voetbal kijken het belangrijk blijft de basisregels na te leven, zijn er uitingen ontwikkeld in verschillende formaten die o.a. op social, print en als abri kunnen worden ingezet. Download hier de uitingen met een 1.5 meter thuisopstelling en download hier de uitingen met 1.5 meter op het shirt. Tot slot vind je hier een EK social en abri uiting, met dank aan onze collega’s van de gemeente Amsterdam. De uitingen mogen gebruikt worden. Daarnaast heeft SLAM! voor jongeren een radiocommercial gemaakt, waarin wordt opgeroepen om ook tijdens het voetbal kijken 1.5 meter afstand van elkaar te houden. De radiospot loopt van 2 juni t/m 11 juli.  

• Jongerencampagne “Daarom test ik”
  Vanaf 7 juni zijn alle middelbare scholen in Nederland weer verplicht open. Onderzoek heeft uitgewezen dat dat verantwoord is mits leerlingen en onderwijzend personeel twee keer per week zelftesten. Alle middelbare scholen zijn inmiddels voorzien van voldoende (gratis) zelftesten. Om het belang van het gebruik van zelftesten bij leerlingen onder de aandacht te brengen, is op 1 juni de online campagne #Daarom test ik gestart. In deze campagne motiveren jongeren waarom zij individueel de keuze maken om gebruik te maken van zelftesten. De jongeren op deze uitingen zijn echte leerlingen die door een onafhankelijk bureau zijn geïnterviewd. Naast uitingen op Instagram, Facebook, Snapchat, TikTok, scholieren.com en schoolboards zijn er ook posters beschikbaar die scholen zelf kunnen downloaden en printen om op school op te hangen. De campagne loopt t/m 27 juni.
  Link voor directe download A3 posters: DaarDoeIkHetVoor_OCW_A3_Print.pdf (lesopafstand.nl)
  Link voor directe download socials en schoolboards: https://we.tl/t-CrZOikekv3
• Koepelcampagne Alleen Samen – 4e stap openingsplan
  Met de campagne willen we het publiek informeren over de nieuwe versoepelingen, waaronder het  opengaan van musea, horeca en bioscopen. Daarbij blijven we op het belang van het naleven van de basisregels wijzen. De campagne is gestart op 5 juni met tv, radio, Spotify en online video. De campagne over de 4e stap van het openingsplan is in ontwikkeling en gaat naar verwachting rond 30 juni live.
• Deelcampagne jongeren basisregels 
  Jongeren worden als laatste uitgenodigd om zich te laten vaccineren. We willen daarom bij hen nogmaals benadrukken hoe belangrijk het is om 1,5 meter afstand te houden en drukte te vermijden. Belangrijk daarbij is dat jongeren zich bewust zijn van het besmettingsgevaar. Dit doen we onder andere door het delen van ervaringsverhalen van jongeren die corona hebben gehad en daar erg ziek van zijn geworden. We geven een positief handelingsperspectief mee, zodat jongeren weten wat ze kunnen doen om dit te voorkomen. In Vogue vertelt Sanne hoe het is om ziek te zijn door corona.
• Extra online inzet animatie over zelftesten 
  Sinds maandag 10 mei is er extra online media-inzet om de animatievideo over zelftesten onder de aandacht te brengen, via Facebook, Instagram en YouTube. Het filmpje is te bekijken via YouTube. Meer informatie over zelftesten vind je op www.rijksoverheid.nl/zelftest.
• Koepelcampagne Alleen Samen – Basisregels
  De animatie Besmettingsrisico is verlengd tot en met juni. We zetten deze in op Youtube en uitgesteld kijken. In de toolkit vind je alle campagne-uitingen en andere middelen over de basisregels. 
• Koepelcampagne Alleen Samen: testen en quarantaine
  Per 1 juni is de wet quarantaineplicht geldig. Hiervoor is een gerichte communicatie-aanpak over quarantaine en reizen in ontwikkeld. De hoog risicogebieden en zeer hoog risicogebieden vallen beide onder de kleurcode oranje. Met de quarantaineplicht die van toepassing is op reizigers uit zeer hoogrisicogebieden, de quarantaineverklaring en de negatieve testuitslag is een informatieve stijl wenselijk. De Quarantaine Reischeck helpt bij het inzichtelijk maken van de actuele quarantaine- en testrichtlijnen per risicogebied bij (terug)komst in Nederland. Op rijksoverheid.nl/quarantaineplicht en government.nl/mandatoryquarantine is de benodigde quarantaineverklaring beschikbaar als invulbare pdf. Het team is druk bezig met de digitale versie van de quarantaineverklaring. 

• "Wij hebben onze mouwen opgestroopt, jij ook?"
  De gemeente Rijssen-Holten heeft het college gefotografeerd in de stijl van de vaccinatiecampagne (mouw opgestroopt). Met daarbij de boodschap "Wij hebben onze mouwen opgestroopt, jij ook?" Met deze campagne wil de gemeente inwoners het laatste zetje geven om zich (toch) te laten vaccineren. De foto's zijn online gepubliceerd, op social media en paginagroot in een huis-aan-huisblad. De eerste reacties op social media zijn positief.

• Zeeuwse zorgorganisaties trekken samen op
  De Zeeuwse verpleeg- en verzorgingshuizen en thuiszorgorganisaties (kortweg: VVT) hebben samen de handen in één geslagen in de strijd tegen het coronavirus. In de organisatie van de zorg, maar ook in de communicatie en woordvoering. Communicatiebureau Lievens uit Middelburg werd gevraagd om namens alle Zeeuwse zorgorganisaties de woordvoering op te pakken.
  Bij het beantwoorden van persvragen over zo’n gevoelig onderwerp namens 13 verschillende partijen komt heel wat afstemming kijken. Daarom was het uitgangspunt van de mediastrategie om zo min mogelijk verrast te worden. Hoe doe je dat? Matthanja Schipper, senior adviseur bij bureau Lievens, legt uit: “We maakten media-analyses waarin de mogelijke persvragen voorspeld werden. Deze analyses deelden we met alle partijen en op de lastigste vragen formuleerden we alvast een antwoord. Kwamen er toch andere vragen binnen, dan stelden we een concept-antwoord of een Q&A op en stemde deze af met de adviseurs van alle partijen. En als het nodig was, bijvoorbeeld voor radio of tv, ondersteunden we de bestuurders bij de woordvoering. Ten slotte maakten we wekelijks een dashboard van het aantal zieke, herstelde en overleden cliënten. Dit dashboard stuurden we, voorzien van een kernboodschap gebaseerd op de media-analyse en ontvangen vragen, naar de media. Hierdoor voorkwamen we negatieve media-aandacht en tussentijdse vragen naar actuele cijfers.”

  Tijdens de zomer was de situatie in de verpleeg- en verzorgingshuizen en in de thuiszorg gelukkig onder controle. De media-aandacht werd een stuk minder en het maken van een dashboard was niet meer nodig, want er waren nauwelijks nog besmettingen. Wel werd er een vinger aan de pols gehouden. Zo was de sector voorbereid toen corona weer de kop opstak. Hierdoor kon er snel weer worden opgeschaald.  

  Leverde deze samenwerking ook wat op? Matthanja: “Door proactief en transparant te communiceren, ook als het nieuws niet positief of leuk is, ontstaat er een vertrouwensband met de media en ontvangers. De media was blij met onze input én we konden onze eigen boodschap kwijt.” Dit beaamt ook Jannes Goedbloed, redacteur en verslaggever bij Omroep Zeeland: “De centrale berichtgeving vanuit de Zeeuwse verpleeg- en verzorgingshuizen heb ik als zeer prettig ervaren. De weergave van cijfers was duidelijk en erg nuttig voor onze publicaties. Bijzonder prettig was ook de weergave van de cijfers per gemeente. Dit maakte het voor ons ook mogelijk om de regionale spreiding weer te geven in een infographic. Verder was het voor ons ook zeer handig dat er één aanspreekpunt was voor alle Zeeuwse ouderenzorgorganisaties. Dankzij deze aanpak was de communicatie effectief, efficiënt en konden we de lijntjes kort houden. Kortom: wat mij betreft was deze aanpak zeker voor herhaling vatbaar!” 
  Ook Theo Giele, journalist bij PZC is positief over de samenwerking: “Om een algemeen beeld te krijgen van de gevolgen van corona voor de Zeeuwse verpleeghuizen is het goed één aanspreekpunt te hebben. Dat scheelt heel wat telefoontjes naar alle afzonderlijke instellingen. En mocht er aanleiding toe zijn, kunnen we altijd nog organisaties apart benaderen. Dankzij het wekelijkse dashboard met coronacijfers dat de Zeeuwse verpleeghuizen gezamenlijk publiceerden, waren we als Zeeuwse pers niet afhankelijk van de landelijke instanties."

  En voor de zorgorganisaties was er bovendien een mooie bijkomende winst, vertelt Marije Jongepier, communicatieadviseur bij zorgorganisatie SVRZ: “De gezamenlijke coronacommunicatie binnen de VVT in Zeeland heeft ervoor gezorgd dat we als communicatieadviseurs elkaar gevonden hebben! Tijdens de heftige coronaperiode was het fijn te ervaren dat je een klankbord had en nu het rustiger wordt krijgen we tijd om de samenwerking voort te zetten voor andere communicatie onderwerpen in de VVT.”

• Omgevingsanalyses NKC (16 -23 juni)
  -    In de week van 16 tot en met 23 juni ging het vooral over de persconferentie waarin vergaande versoepelingen werden aangekondigd, de deltavariant en het testen voor toegang. Ook blijven de beperkingen rondom reizen en de impact van corona op de reguliere zorg prominente onderwerpen op social media en in de nieuwsmedia. 
  -    Over de persconferentie van vrijdag 18 juni, waarin vergaande versoepelingen werden aangekondigd, schrijven nieuwsmedia dat Nederland ‘bijna helemaal van het slot gaat’ en dat het kabinet ‘het einde van de lockdown’ aankondigt. ‘Bijna’ alles kan weer, concluderen AD en Trouw. Op social media klinken vooral zorgen over de praktische haalbaarheid van de 1,5-meterregel. Dat op 1,5-meter afstand samen voetbal kan worden gekeken, is volgens velen bijvoorbeeld een illusie.
  -    Het vaccineren gaat ondertussen onverminderd door: inmiddels kunnen alle mensen boven de 18 een afspraak inplannen. Op 23 juni lagen de telefoonlijnen van de GGD plat omdat er meer dan 2 miljoen keer gebeld werd voor een afspraak met het Janssen-vaccin. Het RIVM meldde daarnaast dat het vaccineren van kinderen zou kunnen helpen met het deels voorkomen van een mogelijk nieuwe coronagolf. Het leidt tot felle discussies op social media tussen voor- (‘prima idee’) en tegenstanders (‘laat onze kinderen met rust’). 
  -    Er leven steeds meer zorgen over de opkomst van de deltavariant. Gevreesd wordt dat in Nederland een soortgelijke situatie zal ontstaan als in het Verenigd Koninkrijk, en dat de deltavariant uiteindelijk dominant zal worden. Het RIVM sprak deze week van het ‘grote risico’ dat feestvierende jongeren de deltavariant meenemen uit landen als Spanje en Portugal, waar ook veel Britse jongeren vakantie vieren. Virologen benadrukken dat de opkomst van de deltavariant goed in de gaten moet worden gehouden. Ook op social media leven zorgen over de deltavariant: mensen vragen zich af of Nederland niet te snel versoepelt. 
  -    Het testen voor toegang bleef afgelopen week de gemoederen bezighouden. Op social media vinden bijvoorbeeld veel mensen dat het geld dat nu wordt uitgegeven aan het testen voor toegang beter besteed kan worden aan andere dingen, zoals de gezondheidszorg. Uit onderzoek van de TU Delft blijkt bovendien dat 25 tot 30 procent van de Nederlanders maatregelen als een toegangsbewijs niet accepteert. Volgens onderzoeker Niek Mouter ziet deze groep een toegangsbewijs als een vorm van discriminatie, “die leidt tot een tweedeling in de samenleving”. 

• Resultaten onderzoek kernboodschap langere termijn (14 juni)
  Tussen 11 en 14 juni is de kernboodschap coronavirus getest op onder andere waardering, duidelijkheid en leesbaarheid. Het rapport lees je hier. 

We willen alle communicatieprofessionals die zich binnen de (semi)overheid bezighouden met het coronavirus informeren over de laatste stand van zaken van de nationale communicatieaanpak. Dit zijn departementen, relevante uitvoeringsorganisaties, veiligheidsregio’s, gemeentes en GGD’en.

Aanmelden 

U kunt zich aanmelden voor de update NKC via de website van de NCTV.