Ga direct naar inhoud

Toenemende en veranderende dreigingen op vitale infrastructuur

Nieuwsbericht | 24-07-2025 | 12:30

Geopolitieke spanningen, klimaatverandering, systeemfalen en menselijke fouten kunnen leiden tot verstoring of uitval van vitale processen. Dat kan grote gevolgen hebben voor het functioneren van onze maatschappij en de Nederlandse en Europese economie. Daardoor vormt het een dreiging voor de nationale veiligheid. Het vandaag verschenen Dreigingslandschap Vitale Infrastructuur geeft een overzicht van deze dreigingen en biedt ministeries en vitale aanbieders een denkkader om risico’s en weerbaarheid beter in kaart te brengen.

Onze vitale infrastructuur is het fundament waarop de Nederlandse samenleving draait. Elektriciteit, toegang tot internet, drinkwater en betalingsverkeer zijn hier voorbeelden van. Een stapeling van toenemende en veranderende dreigingen beïnvloeden deze infrastructuur.

Vergroot afbeelding Reizigers op Eindhoven Airport, waar een grote storing het vliegverkeer heeft platgelegd.
Beeld: ©ANP / ANP

Moedwillige dreigingen voor de vitale infrastructuur

Vitale processen kunnen verstoord worden door moedwillige dreigingen vanuit onder andere statelijke actoren, terrorisme en gewelddadig extremisme, activisme en criminele activiteiten. Met name statelijke actoren vormen een toenemende dreiging voor vitale infrastructuur. Dit uit zich onder andere in een toename van de inzet van hybride instrumenten, zoals sabotage, spionage en pre-positionering, cyberaanvallen, desinformatie, economische druk en misbruik van strategische afhankelijkheden.

Natuurlijke dreigingen voor de vitale infrastructuur

De gevolgen van klimaatverandering vormen een toenemende dreiging voor de vitale infrastructuur. Zo nemen in de zomer zoetwatertekorten toe, ontstaat er meer wateroverlast door regenbuien en worden de gevolgen van overstromingen groter. Wateroverlast kan ontwrichtend werken wanneer de functies van vitale netwerken uitvallen. Ook door extreme hitte én droogte in de zomer kunnen vitale processen onder druk komen te staan.

Dreigingen voortkomend uit het falen van vitale processen zelf

De nationale veiligheid kan ook in het geding komen wanneer vitale processen uitvallen door menselijke fouten, systeemfalen of door keteneffecten. Verschillende voorbeelden laten zien dat een ogenschijnlijk kleine technische of menselijke fout grote gevolgen kan hebben voor vitale processen. Door onderlinge afhankelijkheden binnen de vitale infrastructuur kan een verstoring binnen één vitaal proces leiden tot keteneffecten in andere vitale processen.

Verhogen van de weerbaarheid van onze vitale infrastructuur

Overheden, publieke en private organisaties, en inlichtingen- en veiligheidsdiensten werken voortdurend samen aan het beschermen van onze vitale infrastructuur en aan het verhogen van de weerbaarheid. Zo is de Aanpak vitaal gericht op het verhogen van de weerbaarheid van de vitale infrastructuur door voortdurend zicht te houden op de dreiging, door het nemen van passende en evenredige maatregelen en nauwe samenwerking tussen alle betrokken partijen.

Een aanpak die wettelijk wordt verankerd met de implementatie van de Europese richtlijn Critical Entities Resilience (CER) in de nationale wetgeving: de Wet weerbaarheid kritieke entiteiten (Wwke). Organisaties die onder de Wet weerbaarheid kritieke entiteiten komen te vallen, worden eerst door het departement aangewezen als kritieke entiteiten en hierover geïnformeerd. 

Om de digitale weerbaarheid  te verhogen wordt de Network and Information Security Directive (NIS2-richtlijn) geïmplementeerd en omgezet in de nationale Cyberbeveiligingswet (Cbw). De Rijksoverheid roept organisaties op om zich voor te bereiden op de inwerkingtreding van de wetten en onderliggende regelgeving.

Documenten