NCTV roept op tot meer civiele weerbaarheid op eerste Congres Nationale Veiligheid
De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV), Pieter-Jaap Aalbersberg, heeft donderdag 25 januari tijdens het allereerste Congres Nationale Veiligheid een oproep gedaan aan alle Nederlanders om te doen wat de dreiging vraagt. Te lang hebben we ons volgens hem blindgestaard op de vraag: welke dreigingen komen op ons af? Hoe ziet de onrust in de wereld eruit? En te weinig: en wat gaan we er aan doen?
De dreigingen hebben we al jaren goed in beeld, ook in de publicaties van de NCTV. Het is geen kwestie van óf we maatschappij-ontwrichtende effecten gaan ervaren, maar wanneer.
Aalbersberg: “Nationale veiligheid is persoonlijke veiligheid. Iedereen heeft een rol te vervullen in het beschermen van onze nationale veiligheidsbelangen. De stap die we moeten zetten met elkaar is fors. Het eerlijke verhaal is: wat er ook op ons afkomt, we zijn er niet klaar voor. We zijn niet voldoende voorbereid, we zijn niet voldoende weerbaar - als overheid niet, als samenleving niet. Wij hier in de zaal niet. En dat moet vanaf vandaag veranderen. Weerbaar zijn betekent niets meer of minder dan: ik kan het aan. Wat er ook gebeurt, ik houd het een tijdje uit. Weerbaarheid betekent dat je hebt nagedacht over wat er kan gebeuren en voorbereidingen hebt getroffen.”
Hij doelt daarmee op fysieke weerbaarheid, digitale weerbaarheid, economische weerbaarheid maar ook weerbaarheid tegen grote ketenafhankelijkheden. Op het congres was volop de ruimte om hier een stap in te maken door elkaar te ontmoeten en nieuwe samenwerkingen aan te gaan. Pieter-Jaap Aalbersberg besloot zijn speech met een hoopvolle boodschap: “We starten niet op nul. We hebben allemaal een klein stukje van de sleutel in handen. We hebben allemaal een rol om te doen wat de dreiging vraagt.”
Dit congres volgt op de publicatie van de Veiligheidsstrategie voor het Koninkrijk der Nederlanden in april 2023.
Lees de volledige speech van Pieter-Jaap Aalbersberg hieronder.
Toespraak van Pieter-Jaap Aalbersberg tijdens het eerste Congres Nationale Veiligheid
[het gesproken woord telt]
Goedemorgen, wat fijn dat u er bent.
Doen wat de dreiging vraagt – daar gaat het om vandaag.
Wat heeft dat te maken met dit stuk Sunlight huishoudzeep? Ik hoor het u vragen. Een ouderwets stuk zeep, in een geel-blauwe verpakking. Multifunctioneel. Kleren wassen? Kan met Sunlight. In bad gebruiken? Natuurlijk. Je huis schoonmaken? Geen enkel probleem.
Een wondermiddel. En... een erfstuk. Bij het opruimen van grootmoeders huis kwam er een grote kist vol blokken Sunlight tevoorschijn – verzameld en opgeborgen op zolder. Voor het geval dat...
De zeepblokken zijn verdeeld onder de kleinkinderen en liggen nu als “pronkstuk” in verschillende vitrinekasten in het land.
Het kan verkeren, zou Bredero zeggen.
Toen ik dit verhaal hoorde, vond ik het tekenend voor die generatie. Die vooroorlogse generatie die wist: je kan maar beter voorbereid zijn.
Op wat? Dat kon van alles zijn. Maar het was in elk geval verstandig om op zolder kilo’s wonderzeep te bewaren, de planken in de kelder te vullen met wekpotten vol groente en fruit, en extra kolen of gasflessen in huis te halen om op te koken. En dan ‘t liefst ook een moestuintje aan de rand van dorp of stad.
Van alles om het een tijdje vol te kunnen houden, mocht dat ooit nodig zijn. Want van de overheid hoefde niet je niet veel te verwachten. Hoogstens van de kerk of een goede buur.
Het doet je de vraag stellen: Wie kan zichzelf vandaag de dag nog een paar weken redden? Wie heeft er nog een voorraadkast als de volle schappen van de supermarkt 24/7 beschikbaar zijn?
Op het platteland hebben de mensen vaak grote vrieskisten staan met voorraad. Slim zou je zeggen, maar een langdurige stroomstoring legt ook meteen de zwakte van déze voorbereiding bloot.
Wie heeft er extra kaarsen in huis - het is decennia geleden dat de stroom voor langere tijd is uitgevallen. Wie heeft er liters bronwater is huis- het drinkwaterbedrijf kondigt spaarzame werkzaamheden netjes aan en beperkt storingen tot een paar minuten per jaar.
Vorig jaar is de Denk Vooruit Campagne weer onder uw aandacht gebracht.
Laat ik daarom de vraag maar eens stellen: Wie van u heeft een noodpakket in huis? Lang hebben we er misschien een beetje lacherig over gedaan.
En toch beste aanwezigen, is dat heden ten dagen een probleem.
Doen wat de dreiging vraagt.
Dit congres volgt op de publicatie van de Veiligheidsstrategie voor het Koninkrijk der Nederlanden. Als we het hebben over dreigingen tegen het Koninkrijk, is de laatste dagen de oorlog in Oekraïne weer volop in het nieuws. Terecht, want we kunnen niet naïef zijn. Nederland heeft een sleutelpositie als toegangspoort tot Europa: via de haven in Rotterdam, via het internetknooppunt in Amsterdam. Een aantrekkelijk doelwit als je ook andere landen wilt raken.
Maar wie de Veiligheidsstrategie heeft gelezen, weet dat er meer aan de hand is. Dan ziet u dat we een nieuw tijdperk zijn ingegaan waarbij dreigingen met elkaar verweven zijn en elkaar versterken.
Ik hoef u niet te vertellen dat de verhouding in de wereld inmiddels op scherp staan. Dat het conflict in Israël en de Palestijnse gebieden zijn uitwerking heeft op de rest van de wereld. Dat vertrouwen in instanties daalt en het dreigingsniveau onlangs is verhoogd. Dat we online kwetsbaar zijn, dat georganiseerde criminaliteit de rechtsorde ondermijnt, en dat groepen in onze maatschappij zich terugtrekken in de eigen bubbel of zich zelfs helemaal distantiëren van de samenleving.
Wat ik vertel is niet nieuw.
Sla de publicaties van de NCTV er maar op na: het dreigingsbeeld terrorisme, het cybersecuritybeeld, het beeld statelijke dreigingen, de rapporten van het Analistennetwerk Nationale Veiligheid, en nu de Veiligheidsstrategie.
We hebben de ontwikkeling van de dreiging in beeld. Al jaren.
Te lang hebben we ons blindgestaard op de vraag: Welke dreigingen komen op ons af? Hoe ziet de onrust in de wereld eruit? En te weinig: en wat gaan we er aan doen?
Doen wat de dreiging vraagt.
Beste mensen,
Dit is niet het congres Internationale Dreigingen. Dit is het eerste Congres Nationale Veiligheid. Vandaag moeten we het hebben over hoe we ons voorbereiden. Niet vanuit angst, niet om angst aan te praten, maar om goed geïnformeerd keuzes te maken. Een solide samenleving kan schokken aan. Het gaat erom hoe we als samenleving weerbaar worden tegen datgene wat op ons afkomt. Of dat nu de gevolgen zijn van een overstroming, van een aanval op onze vitale infrastructuur of van een destructieve beïnvloedingscampagne.
En het is geen kwestie van óf we maatschappij-ontwrichtende effecten gaan ervaren, maar wanneer. De echte vraag die vandaag de boventoon moet voeren is dan ook: Hoe zorgen we dat we doen wat de dreiging vraagt. We móeten van denken naar doen.
Vorige week stelde NAVO-admiraal Rob Bauer dat we het onverwachte moeten verwachten. Bauer roept op tot een samenlevingsaanpak van publieke en private organisaties. Een oproep die ik vanuit civiele weerbaarheid onderschrijf én die precies past bij het doel van dit congres.
Want vandaag laten we zien dat nationale veiligheid persoonlijke veiligheid is. Dat weerbaarheid van het Koninkrijk hetzelfde is als de weerbaarheid van uw organisatie, uw medewerkers, uw gezin. Dat we allemáál een rol te vervullen hebben in het beschermen van onze nationale veiligheidsbelangen.
The whole of society – om het in goed Nederlands te zeggen.
De stap die we moeten zetten met elkaar is fors. Te lang hebben we op andere zaken gebouwd en vertrouwd. Op zekerheden zoals groei, een open economie, Op het Just-in-time-principe dat voorraden overbodig maakt. Op de vanzelfsprekendheid van de overheid als reddingsboei in moeilijke tijden.
Maar beste mensen, het eerlijke verhaal is: wat er ook op ons afkomt, we zijn er niet klaar voor. We zijn niet voorbereid, we zijn niet voldoende weerbaar - als overheid niet, als samenleving niet. Wij hier in de zaal niet. En dat moet vanaf vandaag veranderen.
Doen wat de dreiging vraagt
Waar te beginnen? Wat betekent weerbaarheid eigenlijk?
Weerbaar zijn betekent niets meer of minder dan: ik kan het aan. Wat er ook gebeurt, ik houd het een tijdje uit - met m’n gezin, m’n huisgenoten, met de organisatie waar ik voor werk. Dat je investeert in weerbaarheid – ook al levert het niet direct winst op.
Weerbaarheid betekent dat je hebt nagedacht over wat er kan gebeuren. En wat daarvan de gevolgen zijn. Wat is de impact als vitale processen uitvallen? Wat gebeurt er als mijn bedrijfsproces komt stil te liggen? En dat van mijn ketenpartner?
Weerbaarheid betekent dat je voorbereidingen hebt getroffen. Maatregelen om te voorkomen dat een proces wordt verstoord. Maatregelen om goed om te gaan met de gevolgen van een verstoring. Een paar dagen zonder stroom overleven we wel, maar een paar weken?
Weerbaarheid is weten welke keuzes je gaat maken. Als er een tekort is, wat krijgt dan voorrang?
Het gaat om fysieke weerbaarheid, digitale weerbaarheid, economische weerbaarheid, weerbaarheid tegen grote ketenafhankelijkheden.
We kunnen risico’s niet uitsluiten, we kunnen risico’s wel beheersen. En het goede nieuws is: we starten niet op nul. Vandaag worden in diverse workshops praktische handvatten gedeeld. Inspirerende Deep dives verdiepen uw kennis. U leert wat mentale weerbaarheid is. In de talkshows hoort u voorbeelden van andere organisaties. Op de infomarkt maakt u kennis met de instrumenten die beschikbaar zijn voor weerbaarheidsanalyses en risicoscans. U wordt bijgepraat over de nieuwe Europese richtlijnen.
Kortom, u kunt zich de hele dag onderdompelen in de vele aspecten van wat een weerbare samenleving betekent.
De stap die we moeten zetten is fors. Het verhaal lastig te vertellen. En natuurlijk vergt het in deze tijd meer dan een voorraad zeepblokken op zolder.
Maar laten we vandaag een begin maken. Zoek elkaar op, smeedt nieuwe samenwerkingen. We hebben allemaal een klein stukje van de sleutel in handen, we hebben allemaal een rol om te doen wat de dreiging vraagt.
Ik wens u een inspirerende en activerende dag toe.